Bệnh Ung Thư Đại Tràng Và Những Vấn Đề Cần Nắm Rõ 

Ung thư đại tràng là bệnh lý phổ biến, có nguy cơ tử vong cao và phần trăm điều trị thành công là rất thấp. Để tìm hiểu chi tiết hơn về nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết, đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh hay cách điều trị cụ thể,… Mời bạn đọc bớt chút thời gian tham khảo thêm trong bài viết dưới đây của Tổ hợp y tế Cổ truyền biện chứng Quân dân 102.

Ung thư đại tràng là gì?

Ung thư đại tràng (Colon Cancer) là tình trạng ung thư diễn ra tại phần dài nhất của ruột già (đại tràng). Đây là căn bệnh phổ biến, có thể gặp ở cả nam và nữ giới. Cho những ai chưa biết, thành đại tràng có cấu tạo gồm nhiều lớp, những tế bào ung thư được hình thành từ các tế bào lót bên trong đại tràng, tạo thành các polyp. 

Sau khi xuất hiện trên thành đại tràng, các tế bào ung thư này sẽ nhanh chóng di chuyển vào trong mạch máu, mạch bạch huyết. Từ đó di căn với các hạch bạch huyết lân cận, thậm chí di chuyển xa hơn tới cơ quan khác trong cơ thể. 

Trên thực tế, các polyp phần lớn đều khá lành tính, tuy nhiên do một số tác động chúng có thể diễn tiến thành ác tính và gây ung thư. Polyp hiện được phân thành 2 loại là polyp tuyến, (thỉnh thoảng phát triển thành ung thư nên còn được gọi là tình trạng tiền ung thư) và polyp tăng sản, polyp viêm (loại polyp phổ biến hơn nhưng không phải tình trạng tiền ung thư). 

Ngoài ra, chứng loạn sản cũng là một dạng tiền ung thư thường xuất hiện ở chính polyp hoặc niêm mạc đại tràng khi có sự hiện diện của các tế bào bất thường. Ung thư giai đoạn đầu khá khó phát hiện, phần lớn các trường hợp được phát hiện đều ở giai đoạn cuối của bệnh nên rất khó khăn trong việc điều trị. 

Các giai đoạn của ung thư đại tràng

Đứng trên phương diện khoa học, ung thư đại tràng sẽ được chia thành 5 loại chính dựa theo cấu trúc của đại tràng cũng như tiến trình phát triển bệnh lý. Chi tiết như sau: 

Giai đoạn 0

Đây là giai đoạn các tế bào bất thường được phát hiện ở lớp niêm mạc – lớp trong cùng của thành đại tràng. Những tế bào này có thể trở thành ung thư và lan rộng qua những mô bình thường kế cận. Giai đoạn 0 hay còn gọi là tình trạng ung thư tại chỗ. Nếu được phát hiện sớm và can thiệp điều trị ngay ở giai đoạn này thì bệnh nhân sẽ được chữa khỏi hoàn toàn. 

Giai đoạn I

Các tế bào ung thư hình thành ở lớp niêm mạc trong cùng của thành đại tràng. Sau đó chúng sẽ lan tới lớp dưới niêm mạc, tức lớp kế tiếp lớp niêm mạc hoặc tới lớp cơ. Ở giai đoạn này các triệu chứng của bệnh vẫn khá mờ nhạt nên dễ khiến bệnh nhân chú ý. 

Giai đoạn II

Giai đoạn II sẽ được chia thành những giai đoạn nhỏ như sau: 

• Giai đoạn IIA: Ung thư bắt đầu phát triển qua lớp cơ, tiến sâu vào lớp thanh mạc của đại tràng. Tuy nhiên các tế bào này chưa lan sang các mô, hạch bạch huyết lân cận mà chỉ nằm ở lớp ngoài cùng của đại tràng. 
• Giai đoạn IIB: Lúc này ung thư phát triển qua lớp thành mạch của thành đại tràng, tới lớp phúc mạc tạng và cũng chưa lan tới hạch bạch huyết lân cận. 
• Giai đoạn IIC: Ở IIC, tình trạng ung thư đã lan rộng, xuyên qua thanh mạc đại tràng, phát triển tới các cơ quan lân cận nhưng vẫn chưa lây lan tới các hạch bạch huyết. 

Giai đoạn III

Tương tự như giai đoạn II, ở giai đoạn III cũng chia thành những giai đoạn nhỏ như: 

• Giai đoạn IIIA: Ung thư lan rộng qua lớp niêm mạc, tới lớp dưới niêm mạc/lớp cơ của thành đại tràng. Cùng với đó, các tế bào ung thư cũng lan đến 1 – 3 hạch lympho hoặc tới mô kế cận hạch lympho. Trường hợp nặng hơn có thể lan tới 4 – 6 hạch lympho. 
• Giai đoạn IIIB: Ở giai đoạn này, ung thư lan rộng qua lớp cơ của thành đại tràng để tiến vào lớp thanh mạc/qua khỏi lớp thanh mạc tới lớp phúc mạc tạng. Tế bào ung thư lúc này cũng lan đến 1 – 3 hạch lympho/đến mô kế cận hạch lympho. Trường hợp nghiêm trọng hơn cũng có thể lan đến ít nhất 7 hạch lympho. 
• Giai đoạn IIIC: Tế bào ung thư qua khỏi lớp thanh mạc tới phúc mạng tạng và lan tới 4 – 6 hạch lympho kế cận (hoặc nhiều hơn), thậm chí là có liên quan tới mô kế cận các hạch lympho. 

Giai đoạn IV

Giai đoạn IV bao gồm 3 giai đoạn nhỏ như sau:

• Giai đoạn IVA: Ung thư đã lan tới vùng/cơ quan cách xa đại tràng như buồng trứng, gan, phổi hoặc các hạch lympho ở xa đại tràng. 
• Giai đoạn IVB: Tình trạng ung thư đã lan tới vùng/nhiều cơ quan khác cách xa đại tràng. 
• Giai đoạn IVC: Đây là tình trạng ung thư đã lan tới các mô của lớp mặt trong ổ bụng, chúng có thể lan rộng tới các vùng và cơ quan khác, gây ra các biến chứng nguy hiểm. 

Dấu hiệu ung thư đại tràng

Phát hiện sớm ung thư đại tràng sẽ góp phần làm tăng hiệu quả điều trị, hạn chế nguy cơ gặp phải biến chứng. Để sớm phát hiện bệnh lý, mọi người có thể dựa vào những triệu chứng sau đây:

• Có máu trong phân hoặc có đàm nhớt. 
• Thay đổi về thói quen đại tiện như tiêu chảy, táo bón, đi cầu lắt nhắt,…
• Thay đổi về tính chất, hình dạng phân như có mùi tanh, phân dẹt hơn bình thường,…
• Sụt cân không rõ lý do, cơ thể suy nhược, hay bị mệt mỏi,…
• Tiêu chảy, táo bón và hay có cảm giác đại tiện không sạch.
• Nôn ói, đau bụng, khó chịu vùng bụng dưới.
• Xuất hiện khối u bất thường ở vùng bụng, bụng to dần,…

Dấu hiệu của ung thư đại tràng thường khá khó nhận biết, nhất là ở giai đoạn đầu. Vậy nên tốt nhất mọi người nên thăm khám sức khỏe thường xuyên để sớm phát hiện những triệu chứng bất thường của bệnh. 

Nguyên nhân ung thư đại tràng

Nguyên nhân gây ung thư đại tràng thường tới những yếu tố sau đây:

• Có khoảng 5% bệnh nhân bị ung thư đại tràng là do hội chứng di truyền. Phổ biến nhất là hội chứng Lynch và đa polyp gia đình (FAP). Ngoài ra còn có một số hội chứng hiếm gặp khác như hội chứng đa polyp có liên quan đến gen MUTYH (MAP) hay Peutz – Jeghers (PJS).
• Bệnh nhân sẽ có nguy cơ bị ung thư đại tràng cao hơn nếu từng bị mắc ung thư buồng trứng, viêm viêm, bệnh crohn, polyp tuyến,…
• Người càng lớn tuổi nguy cơ mắc bệnh ung thư càng cao. 
• Uống rượu bia ở mức hợp lý có thể mang tới nhiều lợi ích cho sức khỏe. Tuy nhiên, nếu quá lạm dụng, không chỉ gây ảnh hưởng xấu tới nội tạng, dạ dày mà còn làm tăng nguy cơ bị ung thư. Được biết, lượng rượu bia được khuyến nghị với mỗi người là dưới khoảng 2 cốc/ngày với nam, 1 cố/ngày với nữ (cốc khoảng 14g cồn). 
• Cân nặng thiếu kiểm soát, thừa cân, béo phì cũng là một trong những lý do khiến bạn dễ bị ung thư. 
• Chế độ ăn uống thiếu khoa học, ăn quá nhiều thịt đỏ, đồ ăn chế biến sẵn, chế biến thực phẩm ở nhiệt độ cao sẽ tạo ra các chất có hại, dễ gây ung thư. 
• Chưa kể thói quen lười vận động, lười tập thể dục, thể thao cũng khiến sức khỏe bị suy yếu, dễ mắc bệnh lý. 

Đối tượng có nguy cơ cao

Đối tượng nào cũng có nguy cơ mắc ung thư đại tràng, tuy nhiên những trường hợp sau đây sẽ có khả năng bị bệnh cao hơn bình thường, gồm có:

• Lười vận động hoặc ít tham gia các hoạt động thể chất.
• Người bị béo phì, thừa cân, không kiểm soát được cân nặng.
• Đối tượng có chế độ ăn thiếu khoa học, ăn nhiều đồ dầu mỡ, đồ ăn chứa nhiều chất béo no,…
• Trường hợp thường xuyên hút thuốc lá, uống rượu bia và các chất kích thích có hại khác. 
• Người trên 50 tuổi. 
• Có người thân trong gia đình từng bị ung thư trực tràng, đại tràng hoặc người bệnh có tiền sử bị viêm loét đại tràng. 

Chẩn đoán ung thư đại tràng

Để chẩn đoán bệnh chính xác, bạn cần tới bệnh viện uy tín – nơi được trang bị máy móc hiện đại cùng đội ngũ bác sĩ có chuyên môn cao. Tại đây, bác sĩ sẽ dựa vào những thông tin triệu chứng, tiền sử bệnh lý của bệnh nhân, gia đình để đưa ra những phán đoán đầu tiên. Dựa trên những thông tin có được, nếu nghi ngờ bạn có khối u ác tính ở đại tràng, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện một số phương pháp chẩn đoán như sau:

• Siêu âm ổ bụng: Việc phát hiện khối u nằm trong khung đại tràng khá khó do đặc điểm của đường tiêu hóa. Tuy nhiên, việc siêu âm sẽ góp phần phát hiện những dấu hiệu bất thường để giúp cảnh báo các vấn đề liên quan tới thành đại tràng, ruột có bị tắc hay không,… 
• Xét nghiệm máu trong phân: Để xem có polyp, ung thư hoặc các bệnh lý khác liên quan tới đại tràng không. 
• Chụp CT cắt lớp vi tính hoặc chụp cộng hưởng từ MRI: Được thực hiện với mục đích phát hiện đặc điểm hình dạng, kích thước cũng như mức độ xâm lấn của khối u. Đồng thời phát hiện sự lây lan của ung thư tới các cơ quan khác trong cơ thể. 
• Nội soi đại tràng: Để biết bên trong đại tràng có polyp, vùng mô bất thường hay ung thư không. Kỹ thuật nội soi cũng được kết hợp để lấy mẫu mô bất thường làm sinh thiết. 
• Làm sinh thiết: Khi có mẫu mô, tế bào bất thường sẽ được bác sĩ giải phẫu, quan sát dưới kính hiển vi để tìm tế bào ác tính. 

Phương pháp điều trị ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng sẽ được tiến hành điều trị tại bệnh viện theo những phương pháp chuyên khoa như sau:

Phương pháp phẫu thuật

Phẫu thuật là cách tốt nhất để điều trị triệt để căn nguyên ung thư đại tràng. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp vẫn không thể lấy hết các tế bào ung thư di căn. Hiện nay phẫu thuật ung thư đang được tiến hành theo 2 phương pháp là truyền thống (tức mở phanh bụng hoặc vùng xương chậu để cắt bỏ trực tràng bị ung thư) và phương pháp nội soi. Việc mổ nội soi sẽ giúp hạn chế tối đa diện tích tổn thương cũng như giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng. 

Hóa trị điều trị ung thư đại tràng

Hóa trị ung thư phổ biến nhất là tiêm tĩnh mạch, thường được dùng để chỉ định hỗ trợ phẫu thuật các khối u ác tính bên trong đại tràng. Trường hợp hóa trị trước phẫu thuật sẽ góp phần làm thu nhỏ các khối u, giúp dễ dàng cắt bỏ khi phẫu thuật. Còn nếu hóa trị sau phẫu thuật sẽ nhằm mục đích tiêu diệt những tế bào ung thư còn sót lại, làm giảm nguy cơ tái phát.

Xạ trị

Xạ trị là phương pháp dùng năng lượng cao từ tia x-quang để tiêu diệt các tế bào ung thư. Phương pháp này có thể sử dụng trước hoặc sau khi phẫu thuật tùy theo chỉ định của bác sĩ. Thông thường, mọi người thường áp dụng theo 2 cách điều trị phổ biến là xạ trị tia chum ngoài và liệu pháp xạ trị lập thể.

Những phương pháp khác

Ngoài 3 biện pháp điều trị nêu trên, người bị mắc bệnh này còn có thể tiến hành chữa bệnh theo các biện pháp sau:

• Thuyên tắc động mạch: Đây là biện pháp giúp chặn các mạch máu nuôi dưỡng khối u. Từ đó kết hợp với hóa trị – xạ trị để góp phần tiêu diệt khối u hiệu quả và nhanh chóng hơn.
• Điều trị bằng thuốc kháng thể đơn dòng và thuốc phân tử nhỏ: Việc điều trị khối u bằng kháng thể đơn dòng, thuốc phân tử nhỏ được các chuyên gia kỳ vọng là có thể mang lại hiệu quả tốt hơn và ít tác dụng phụ hơn so với thuốc hóa trị.
• Liệu pháp miễn dịch: Là phương pháp làm ngừng hoặc làm chậm quá trình phát triển của các tế bào ung thư. Ngăn tế bào ung thư lan rộng qua những cơ quan khác, đồng thời hỗ trợ cải thiện hệ thống miễn dịch nhằm tiêu diệt tế bào ung thư hiệu quả hơn. 

Biện pháp phòng tránh ung thư đại tràng

Ung thư đại tràng có thể phòng ngừa được nếu bạn biết cách ăn uống khoa học, thay đổi lối sống lành mạnh. Chẳng hạn như:

• Tránh hút thuốc lá, hạn chế sử dụng rượu bia, đồ uống có cồn, nước uống có ga,…
• Duy trì cân nặng hợp lý theo khuyến cáo nhằm tránh bị thừa cân, béo phì. 
• Ăn uống đảm bảo chất dinh dưỡng, ưu tiên những thực phẩm giàu chất xơ, tiêu thụ lượng đạm hợp lý và chế biến thức ăn khoa học. 
• Tích cực rèn luyện thể dục thể thao đều đặn, trung bình 30 phút mỗi ngày hoặc ít nhất 2 – 3 lần/tuần. 
• Chủ động tới các cơ sở y tế để thăm khám sức khỏe, tầm soát ung thư để phát hiện sớm và điều trị bệnh hiệu quả. 

Một số câu hỏi liên quan

Để hiểu hơn về bệnh ung thư đại tràng, các bạn có thể tham khảo thêm một số câu hỏi liên quan dưới đây. 

Bệnh ung thư đại tràng có nguy hiểm không?

So với các bệnh ung thư khác, ung thư đại tràng được nhận xét là có tiên lượng tốt. Tức mức độ nguy hiểm thấp nếu được phát hiện sớm, điều trị kịp thời và tích cực thì cơ hội sống sẽ rất cao. Tuy nhiên, nếu phát hiện muộn, ung thư có thể di căn qua các cơ quan khác trong cơ thể và gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như thủng ruột, tắc ruột, chèn ép dẫn tới đau đớn. Tiên lượng lúc này của bệnh nhân cũng sẽ giảm đi nhiều và việc điều trị sẽ gặp khó khăn, khả năng sống sót cũng rất thấp. 

Ung thư đại tràng có chữa được không?

Ung thư đại tràng có chữa được không còn phụ thuộc vào loại tế bào ung thư và giai đoạn điều trị. Việc điều trị muộn, hiệu quả điều trị, khả năng kéo dài sự sống cho bệnh nhân sẽ giảm dần. Ung thư ở giai đoạn đầu thường tiến triển khá chậm, nên nếu được phát hiện, can thiệp sớm sẽ có khả năng cải thiện bệnh tốt. 

Ung thư đại tràng sống được bao lâu?

Theo các bác sĩ đầu ngành ung bướu, ung thư đại tràng có thể chữa được nếu phát hiện và điều trị sớm. Thời gian sống thêm của người bệnh đang được cải thiện theo chiều hướng tích cực. Để đánh giá người bị ung thư đại tràng sống được bao lâu, các nhà nghiên cứu dịch tễ học thường dựa trên tỷ lệ sống thêm 5 năm sau chẩn đoán. Cụ thể:

• Với ung thư giai đoạn đầu – giai đoạn I, IIA và IIB có tỷ lệ sống thêm 5 năm là 90%.
• Trường hợp ung thư giai đoạn IIC, III có tỷ lệ sống thêm 5 năm ở mức 71%.
• Ở giai đoạn IV, tỷ lệ sống thêm 5 năm chỉ khoảng 14%. 

Người bị ung thư đại tràng nên ăn gì, kiêng gì?

Bệnh nhân bị bệnh này nên tuân thủ chế độ ăn khoa học, lành mạnh để góp phần hỗ trợ cải thiện và điều trị bệnh đạt được hiệu quả tốt. Cụ thể như sau:

Thực phẩm nên ăn

• Nhóm chứa nhiều canxi: Ngoài khả năng hỗ trợ sức khỏe xương khớp, cải thiện huyết áp và sức khỏe tim mạch thì canxi còn góp phần ngăn ngừa ung thư. Canxi được tìm thấy nhiều trong sữa chua, sữa, rau dền cơm, cá mòi, cải chíp, bông cải xanh, cải xoong,… 
• Thực phẩm chứa nhiều chất xơ: Góp phần ức chế sự phát triển của tế bào ung thư, giúp tăng bài tiết các chất có khả năng gây ung thư ra khỏi cơ thể. Theo đó, bạn nên ăn nhiều rau củ, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt. 
• Nhóm thực phẩm giàu vitamin D: Việc thiếu hụt vitamin D cũng có thể là nguyên nhân gây ra bệnh ung thư (đại tràng, thực quản, hệ bạch huyết,…). Do đó, người bệnh nên tích cực ăn thêm trứng, trứng cá, cá, đậu hũ, sữa, đậu nành, cam, sò,… 
• Nước: Đừng quên uống 2 – 3 lít nước mỗi ngày để chống táo bón và duy trì các hoạt động của cơ thể. 

Thực phẩm cần kiêng

• Hạn chế ăn những loại thịt có màu đỏ, nhất là thịt bò, thịt trâu, thịt dê,…
• Tránh ăn đồ ăn nhanh, thực phẩm chế biến sẵn như thịt xông khói, xúc xích, đồ đóng hộp,…
• Không ăn đồ muối lên men như dưa muối, cà muối và kim chi,…
• Kiêng thực phẩm cay nóng, nhiều dầu mỡ, nhiều chất bảo quản,…
• Nói không với các chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, cà phê hoặc đồ uống quá ngọt, đồ uống có ga,…

Ung thư đại tràng là một bệnh lý nguy hiểm, có nguy cơ tử vong cao nếu không được phát hiện sớm và điều trị đúng cách. Vậy nên, mọi người không nên chủ quan trong việc chăm sóc sức khỏe. Hãy chú ý tới chế độ ăn uống, sinh hoạt mỗi ngày cũng như thăm khám sức khỏe định kỳ, tầm soát ung thư thường xuyên để sớm phát hiện, ngăn ngừa bệnh lý.