Viêm da cơ địa

Viêm da cơ địa là bệnh lý vô cùng phổ biến chắc hẳn ai cũng từng nghe qua. Với những người mắc bệnh thì đây là nỗi ám ảnh không hề nhỏ. Cùng tìm hiểu về triệu chứng, cách điều trị và phòng ngừa căn bệnh viêm da cơ địa trong bài viết này.

Viêm da cơ địa tên khoa học là Atopic dermatitis, người bệnh thường biết đến căn bệnh này với một số tên gọi khác như bệnh sẩn ngứa besnier, bệnh chàm thể tạng, bệnh liken đơn mạn tính. Đây là một bệnh lý mạn tính, không xuất hiện liên tục mà sẽ tiến triển theo từng đợt và có tỉ lệ tái phát rất cao.

Bệnh lý về da này có thể khởi phát bởi nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể là do nội sinh bên trong cơ thể và những tác động từ bên ngoài. Tóm lại, có thể nhận định viêm da cơ địa là do 2 nguyên nhân chính gây nên:

Yếu tố nội sinh

Viêm da cơ địa có tính di truyền với tỷ lệ khá cao. Nếu bố mẹ đã từng mắc bệnh thì khả năng cao con sinh ra cũng sẽ mắc bệnh bẩm sinh. Do vậy, có rất nhiều người từ bé đã mắc bệnh, bệnh khởi phát theo từng đợt và liên tục lặp lại. Và những người mắc viêm da cơ địa bẩm sinh rất khó để trị dứt điểm.

Thống kê cho thấy, nếu bố mẹ đều mắc bệnh thì khả năng con cái mắc bệnh sẽ lên đến 79%. Và 73% trẻ em có bệnh lý liên quan về da từ nhỏ có tiền sử bệnh lý người thân có bệnh.

Ngoài ra, một nguyên nhân khác cũng phổ biến không kém là do sự suy giảm nồng độ lipid của da, khiến da mất nước, tế bào da bị mất đi khả năng đề kháng tự nhiên và biến dạng bất thường. Những điều này khiến màng bảo vệ da bị tổn thương một cách trầm trọng. Nhân cơ hội này, các loại vi khuẩn có hại bắt đầu xâm nhập và gây hại dưới da.

Một số trường hợp viêm da cơ địa xảy ra do sự rối loạn khả năng miễn dịch của hệ miễn dịch. Điều này rất khó để phòng ngừa.

Yếu tố ngoại sinh

Đây là ảnh hưởng của môi trường sống tác động lên bề mặt da và tế bào dưới da. Nguyên nhân thường gặp nhất đó là sự ô nhiễm không khí, ô nhiễm nguồn nước, những môi trường mà da phải tiếp xúc mỗi ngày.

Ngoài ra, không thể không kể kế việc thay đổi thời tiết, sự bất cập về nhiệt độ bên ngoài cũng sẽ khiến bệnh viêm da cơ địa khởi phát.

Nhiều ghi nhận cũng cho thấy, người bệnh có thể đã bị dị ứng với một số thành phần thực phẩm, hóa chất, bị nhiễm khuẩn tụ cầu vàng,… từ việc tiếp xúc với một số vật dụng, chất độc hại có trong môi trường sống.

Ngoài ra, việc vệ sinh cá nhân không cẩn thận, lười tắm gội cũng là một nguyên nhân khiến làn da dễ mắc bệnh.

Bệnh thường bắt đầu ở trẻ nhỏ, tuy nhiên người lớn cũng có nguy cơ cao mắc bệnh; đặc biệt là những người có tiền sử bản thân, người thân mắc các bệnh lý liên quan đến triệu chứng dị ứng như: viêm xoang dị ứng, viêm mũi dị ứng, mề đay, mắc viêm da dị ứng, mẩn ngứa, hen suyễn,…

Các triệu chứng viêm da cơ địa không quá khó để nhận biết, cụ thể:

• Nổi mẩn đỏ kèm theo ngứa: Vùng da có nguy cơ cao mắc viêm da cơ địa là da chân, da tay. Ban đầu các vết ban sẽ có hình tròn, màu đỏ hồng hoặc hơi tím. Khi sờ lên các nốt ban sẽ có dấu hiệu sần và thô ráp hơn các vùng da xung quanh. Một vài trường hợp sẽ có mụn nước trắng nhỏ li ti xung quanh.
• Da phù nề: Tại những vùng da xuất hiện nốt ban đỏ thường sẽ bị phù nề, da có cảm giác dày và cứng hơn.

• Nóng ran và ngứa: Không thể tránh khỏi triệu chứng ngứa ngay khi bị bệnh, đặc biệt là khi cơ thể tiết mồ hôi. Ngứa có thể kèm theo nóng, rát.
• Đóng vảy trên da: Thường khi có mụn nước, sau một thời gian mụn sẽ vỡ ra và dần khô lại, đóng vảy lại. Vảy da có thể tạo thành các vết nứt da, nếu thời trở lạnh, nguy cơ chảy máu là rất cao.

Ngoài những triệu chứng ngoài da như trên, người mắc bệnh có thể gặp phải các triệu chứng như cơ thể mệt mỏi, chán ăn, suy nhược, khó ngủ,…

Tương tự như hầu hết các bệnh lý viêm da, viêm da cơ địa không gây nguy hiểm cho sức khỏe và tính mạng người bệnh. Tuy vậy, bệnh lại khiến cơ thể ngứa ngáy, khó chịu thậm chí là đau rát triền miên, đặc biệt ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống người bệnh, điển hình như:

• Gây nhiễm trùng da, bội nhiễm vi khuẩn vì thường người bệnh sẽ có động tác gãi khi bị ngứa, đặc biệt là trẻ nhỏ. Hành động này khiến vùng da bị tổn thương, vô tình khiến vi khuẩn lây lan sang các vùng da khác. Chưa kể, nếu trên móng tay có chứa các loại vi khuẩn gây hại, chúng có thể nhân cơ hội xâm nhập khiến vết thương lở loét, nguy hiểm hơn là hoại tử da.
• Bội nhiễm virus do viêm da cơ địa có thể người bệnh bị sốt cao, tổn thương cơ quan phủ tạng bên trong.
• Nếu điều trị bệnh viêm da này và sử dụng sai loại thuốc có thể khiến toàn thân nổi ban, ngứa dữ dội và khiến người bệnh có nguy cơ mắc bệnh sốt rét.
• Nếu viêm da cơ địa bệnh học khởi phát ở vùng da quanh mắt có thể khiến thị giác bị ảnh hưởng. Những biến chứng vùng mắt thường xuyên xảy ra: viêm vùng mí mắt, viêm kết giác mạc mắt, tuyến lệ không kiểm soát,…
• Thường các vết viêm da sau khi lành lại sẽ để lại sẹo, sẹo có thể có màu đỏ, sẫm rất mất thẩm mỹ, đặc biệt là ở vùng trên da mặt.
• Nguy cơ cao mắc các bệnh lý mạn tính khác như hen suyễn, viêm mũi dị ứng, hội chứng suy hô hấp, hen phế quản,…

Tuy không quá nguy hiểm nhưng không thể ngó lơ trước bệnh lý này. Việc điều trị sẽ mất rất nhiều thời gian và công sức nếu người bệnh chủ quan với những triệu chứng ban đầu.

Chẩn đoán viêm da cơ địa chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng và tiền sử gia đình.

• Ngứa khu vực bị viêm;
• Viêm da mãn tính và tái phát nhiều lần;
• Hình thái và vị trí tổn thương điển hình: Ở trẻ em, chàm khu trú ở mặt, vùng duỗi; ở trẻ lớn và người lớn, da dày sừng, lichen ở vùng nếp gấp;
• Tiền sử cá nhân hoặc gia đình đã từng điều trị viêm da cơ địa dị ứng, hen, viêm mũi dị ứng;
• Các triệu chứng lâm sàng khác như: Khô da, viêm môi, viêm kết mạc mắt và kích thích ở mắt tái phát nhiều lần, màu sắc trên mặt đỏ hoặc tái, bị dị ứng thức ăn, chàm ở lòng hoặc mu bàn tay, IgE tăng, phản ứng da tức thì týp 1 dương tính, vẩy trắng.

Nhiều người thắc mắc: Viêm da cơ địa có chữa khỏi được không? Trả lời thắc mắc này, các chuyên gia da liễu cho biết, bệnh viêm da cơ địa được xếp vào dạng bệnh tự miễn, xuất phát chủ yếu do rối loạn miễn dịch. Mà nhìn chung thì các bệnh tự miễn thường không thể tự khỏi hay biến mất hoàn toàn. Hơn nữa, chúng còn có xu hướng tái phát nhiều lần và dễ lay lan sang các vùng da lành khác, khó có thể điều trị dứt điểm.

Các phương pháp điều trị hiện nay chỉ có tác dụng giảm nhẹ triệu chứng chứ không thể chữa khỏi hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu bệnh được phát hiện từ sớm và điều trị đúng cách bệnh hoàn toàn có thể kiểm soát và ngăn ngừa tối đa nguy cơ bệnh tái phát.

Gửi câu hỏi tư vấn cho chuyên gia

Thầy thuốc ưu tú, bác sĩ Lê Phương

- Thầy thuốc ưu tú, Bác sĩ CKII

- Nguyên Phó Giám Đốc Bệnh viện YHCT Hà Đông

- Hơn 40 năm kinh nghiệm

Triệu chứng của bạn?

Nứt nẻ, bong tróc

Nổi mụn nước

Ngứa ngáy, da tấy đỏ

Da dầu, da nhờn

Phát ban, mẩn đỏ

Gửi tư vấn

Đây không phải là bệnh lý hiếm gặp nên có rất nhiều phương án điều trị đã được nghiên cứu và đưa ra. Điển hình nhất là những phương pháp sau:

Điều trị bằng thuốc Tây y

Thuốc Tây y dễ dùng nhất là dạng bôi ngoài da vì ngay lập tức có tác động vào vùng da bị viêm và giảm nhanh các triệu chứng ngứa, rát. Các loại thuốc này cũng sẽ giúp vết nứt nhanh chóng khô lại và liền da. Một số loại thuốc được chỉ định:

• Thuốc bôi ngoài da có chứa corticoid: Giúp giảm thiểu tình trạng sưng, đỏ da.
• Thuốc kháng Histamin: Thường được sử dụng khi vùng da bị ngứa không kiểm soát và có biểu hiện phù nề, sưng.
• Thuốc Tacrolimus, Pimecrolimus: Sử dụng cho những vùng da nhạy cảm như xung quanh vùng mắt.
• Kem dưỡng ẩm: Được sử dụng với mục đích làm mềm các lớp sừng, tế bào da, cung cấp độ ẩm cho da. Nhờ đó giảm thiểu nguy cơ nứt da.

Chữa bệnh bằng cây thuốc nam

Có rất nhiều loại cây thuốc nam có khả năng kháng khuẩn, kháng viêm rất tốt được sử dụng trong việc ngăn ngừa và giảm thiểu lây lan bệnh lý viêm da cơ địa. Ví dụ như:

• Lá trầu không: Với tinh dầu Eugenol, hoạt chất Polyphenol hàm lượng cao giúp kháng khuẩn, sát trùng, kích thích sản sinh tế bào da mới giúp làm lành vết thương rất tốt. Sử dụng lá trầu không còn giúp giảm nguy cơ mắc viêm da cơ địa bội nhiễm.
• Tỏi đen: Tỏi đen dùng ăn trực tiếp hoặc ngâm rượu dùng hằng ngày đối với bệnh nhân viêm da cơ địa. Rượu ngâm sẽ được sử dụng để thoa lên da, làm giảm đáng kể các triệu chứng sưng đau, ngứa rát.
• Lá khế: Tương tự lá trầu không, lá khế cũng chứa những thành phần hoạt chất có khả năng kháng viêm rất tốt. Loại lá này có thể sử dụng cho cả trường hợp viêm da cơ địa trẻ em và người lớn, tuy nhiên cần tuân thủ liều lượng.
• Lá lốt: Thành phần lá lốt có chứa các chất kháng viêm tự nhiên như: Benzyl Axetat, Beta-caryophylen, Ancaloit,… nên được áp dụng trong điều trị các bệnh lý viêm da, đặc biệt là viêm da cơ địa. Do lá lốt là thảo dược lành tính nên người bệnh có thể an tâm chữa viêm da cơ địa tại nhà với bài thuốc từ lá lốt như hướng dẫn trên.

Đông y chữa viêm da cơ địa

Là phương pháp điều trị tận gốc căn nguyên của bệnh nên thuốc Đông y mang lại hiệu quả lâu dài và bền vững. Thuốc cũng rất lành tính nên hầu như mọi đối tượng đều có thể sử dụng. Dưới đây là một số bài thuốc được áp dụng phổ biến nhất:

• Bài thuốc số 1: Cam thảo, hương truật, thuyền thoái, địa hoàng, thạch cáo, nhẫn đông hoa, đại đao tử, bồ công anh, tri mẫu, sài đất, sơn hoa trà, rau má, giả tô, thổ phục linh, khổ sâm, đương quy.
• Bài thuốc số 2: Đảng sâm, lá tre, mạch đông, chi liên, sài đất, huyết căn, đơn lá đỏ, liên tiền thảo, nhẫn đông.
• Bài thuốc số 3: Phục linh, thuyền thoái, bồ công anh, bạch tiên bì, nhẫn đông, độc hoạt, khương hoạt, phòng phong, sài hồ, giả tô, chỉ xác.

Thuốc Đông y phải sử dụng theo thang và có thể sẽ thay đổi liều lượng đối với từng bệnh nhân. Người bệnh cần dùng thuốc từ 1 – 2 tháng liên tục để nhận thấy hiệu quả.

Quân dân 102 là đơn vị tiên phong trong việc kết hợp cả 2 nền y học Đông - Tây y trong thăm khám và điều trị bệnh viêm da cơ địa, còn được gọi là phương pháp Đông y có biện chứng. Theo đó, các bác sĩ tại Quân dân 102 sẽ thăm khám và chẩn đoán bệnh dựa trên phương pháp TỨ CHẨN (Vọng - Văn - Vấn - Thiết) của Đông y, đồng thời ứng dụng các xét nghiệm chẩn đoán lâm sàng, cận lâm sàng của y học hiện đại như soi da, xét nghiệm máu,… Sự kết hợp này giúp bác sĩ có thể xác định chính xác tình trạng, mức độ viêm nhiễm trên da, căn nguyên gây bệnh từ đó đưa phác đồ điều trị phù hợp.

Trong phác đồ điều trị viêm da cơ địa của Quân dân 102, loại thuốc điều trị chính vẫn là thuốc Đông y, đảm bảo tính hiệu quả toàn diện và độ an toàn cao. Bài thuốc điều trị viêm da cơ địa của Quân dân 102 là sự kết hợp của 3 bài thuốc nhỏ, bao gồm:

• Bài thuốc uống: Bao gồm các vị thuốc Kim ngân, Liên kiều, Thương nhĩ tử, Astiso, Nhân trần, Sa sâm, Xuyên khung, Đương quy, Bạch thược, Mạch môn,.... giúp: Bổ gan thận, thanh lọc độc tố trong cơ thể hoàn toàn, làm giảm các phản ứng viêm từ trong ra ngoài (bao gồm bong tróc, ngứa da, nổi mụn nhọt, mụn nước,...); Bổ khí dưỡng huyết tăng sinh tế bào da mới, làm nhuận da nuôi dưỡng làn da hồng hào, khỏe mạnh; Nâng cao hệ miễn dịch, ổn định cơ địa cho người bệnh, ngăn ngừa các phản ứng quá mẫn và rối loạn tấn công ngược vào tế bào khỏe mạnh gây tái viêm da.
• Thuốc bôi da: Có sự kết hợp của các thảo dược Kinh giới, Hoàng bá nam, Hoàng liên, Mật ong, Kim ngân hoa,... giúp: Tiêu trừ tà độc tích tụ dưới da, tiêu viêm giảm đỏ rát, trừ ngứa ngáy; Chống nhiễm trùng da, ngăn ngừa viêm da lan rộng, phòng biến chứng; Cấp ẩm, làm lành da, nuôi dưỡng và tăng cường hàng rào bảo vệ da
• Thuốc ngâm rửa: Bao gồm các vị thuốc Kim ngân hoa, Diếp cá, Kinh giới, Tía tô, Lá dâu, Trầu không, Bạc hà... Giúp: Loại bỏ các tế bào da chết, khô ráp, sần sùi; Sát khuẩn, làm sạch da, chống bội nhiễm da, ngừa biến chứng viêm lan rộng; Giúp thuốc bôi dễ dàng được hấp thụ, hiệu quả bảo vệ và nuôi dưỡng da được tối ưu.
  

Để tìm hiểu chi tiết về phương pháp Đông y có biện chứng trong điều trị viêm da cơ địa và tiện cho việc thăm khám, bệnh nhân có thể đặt lịch khám trước tại đơn vị theo thông tin dưới đây:

Như đã đề cập từ đầu, bệnh viêm da cơ địa đặc biệt dễ tái phát khi thay đổi thời tiết đột ngột. Vậy làm thế nào để người bệnh có thể phòng ngừa, hạn chế nguy cơ tái phát?

• Tuân thủ chỉ định điều trị: Để làm giảm thiểu các tổn thương ngoài da, bác sĩ sẽ cùng lúc chỉ định người bệnh sử dụng nhiều biện pháp điều trị cùng lúc như dùng thuốc bôi ngoài da, thuốc uống, liệu pháp ánh sáng,… Người bệnh nên tuân thủ đúng chỉ dẫn, không nên bỏ qua bất kỳ bước nào.
• Tăng cường đề kháng cơ thể: Nhằm giúp cơ thể chống lại sự ức chế gây hại của nhiều loại vi khuẩn gây bệnh, người bệnh nên chủ động tăng cường đề kháng miễn dịch bằng việc xây dựng chế độ ăn uống khoa học, tập luyện thường xuyên, nghỉ ngơi đầy đủ,… Đặc biệt chú ý viêm da cơ địa kiêng gì để tránh ăn phải, tiếp xúc phải.

• Tránh tiếp xúc dị nguyên: Tức là những dị vật bên ngoài môi trường có nguy cơ cao gây dị ứng như lông thú vật, hóa chất, phấn hoa,…
• Chăm sóc da đúng cách: Bên cạnh việc vệ sinh da thường xuyên, người bệnh cũng cần đặc biệt chú ý đến các thành phần hóa mỹ phẩm mà da tiếp xúc hàng ngày. Lựa chọn kỹ lưỡng để giảm thiểu nguy cơ kích ứng.
• Hạn chế gãi: Việc ngứa ngáy là không thể tránh khỏi, ngay cả với các vết thương đã lành miệng. Tuy nhiên, nếu người bệnh không kiểm soát được mà liên tục gãi da với cường độ mạnh khiến da bị xước sẽ khiến bệnh tái phát rất nhanh.

Viêm da cơ địa sẽ được đẩy lùi nếu người bệnh chủ động thăm khám, điều trị và phòng tránh. Hy vọng với những thông tin được cung cấp trên đây, những bệnh nhân viêm da cơ địa sẽ có thêm nhiều kiến thức về bệnh và có phương án xử lý phù hợp nhất.